Wat is en doet een pleegouderraad?
Wat is en doet een pleegouderraad?
In dit hoofdstuk vind je informatie over de rol van de pleegouderraad (POR) binnen een pleegzorgorganisatie. Welke taken hebben jullie als leden en waar denk je over mee?
Wat is en doet een pleegouderraad?
1.3 Welke taken heeft de pleegouderraad?
1.5 Op welke onderwerpen richt je je?
1.1 Wat zegt de wet?
Elke pleegzorgorganisatie is verplicht een eigen POR te hebben. Dat is vastgelegd in de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz 2018). Deze wet geldt voor alle vormen van zorg en ondersteuning in Nederland, uitgezonderd de gemeentelijke maatschappelijke ondersteuning op basis van de WMO. Een POR bestaat uit een groep (ervaren) pleegouders. Zij geven advies aan en denken mee met de pleegzorgorganisatie over onderwerpen die belangrijk zijn voor pleegouders.
Meer weten?
De POR komt op voor de belangen van pleegouders. Wat dat inhoudt lees je in dit hoeboek en in het kennisdossier op pleegzorg.nl.
Op de website cliëntenraad.nl staat een video over wat een cliëntenraad (die dezelfde taken heeft als een POR) is en hoe je nieuwe leden kunt werven.
‘Medezeggenschap is samen besluiten wat je met en voor pleeggezinnen wilt bereiken’
Bij wie kan de POR terecht met vragen?
Bij deze organisaties vind je informatie en advies over vragen waar je zelf niet het (volledige) antwoord op weet:
- De ondernemingsraad en andere cliëntraden binnen de pleegzorgorganisatie: dit zijn jullie collega’s in de medezeggenschap.
- De pleegouderraden van andere pleegzorg- of jeugdhulporganisaties in de regio.
- Stichting Belangenbehartiging Pleeggrootouders Nederland (SBPN): richt zich specifiek op grootouders in pleegzorg
- Het Landelijk Overleg PleegOuderRaden (LOPOR): zorgt voor landelijke kennisoverdracht, afstemming en advies aan landelijke partijen.
- Het LOC geeft uitgebreide informatie en tips over alles wat te maken heeft met medezeggenschap in de zorg. Ook handig: de vraagbaak van het LOC.
- De Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV): bij een geschil tussen de POR en de pleegzorgorganisatie kijkt deze commissie naar de wet, de gezamenlijke afspraken en de stukken om te oordelen wie gelijk heeft.
- De Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen (NVP).
1.2 Voor wie kom je op?
Als lid van de POR behartig je de belangen van alle pleegouders die aan de pleegzorgorganisatie zijn verbonden. Dat is meestal een gevarieerd gezelschap, want je kunt op allerlei manieren pleegzorg bieden. Denk bijvoorbeeld aan voltijd-, weekend-, vakantie- of crisispleegzorg. Bovendien hebben pleegouders allemaal hun eigen achtergrond en cultuur. Een deel van de pleegouders komt uit de eigen kring van pleegkinderen. Deze netwerkpleegouders, zoals een oom, tante, grootouder, kennis of ouder van school, kennen het kind goed. Om te weten voor welke belangen je moet opkomen, is het belangrijk dat helder is welke verschillende vormen van pleegzorg de aangesloten pleegouders – oftewel jullie achterban – bieden.
De POR richt zich op de belangen van alle (typen) pleegouders, niet op één individueel gezin. Een voorbeeld:
De familie Bakker stopt na twee jaar met pleegzorg. De pleegouders geven aan overbelast te zijn. De PORricht zich niet op individuele gezinnen, maar neemt hun ervaringen wel mee in vragen over het beleid voor pleegouders. In dit geval: hoe begeleidt de pleegzorgorganisatie (aspirant)pleegouders? Welke nazorg is er voor pleegouders die willen stoppen? Zijn er signalen dat meer pleeggezinnen onvoldoende steun hebben ervaren in de beginfase? Met de antwoorden op deze vragen kan de POR advies geven aan de pleegzorgorganisatie.
Tip
Ga na welke typen pleegzorg de leden van de POR bieden. Dan kun je die verschillende invalshoeken sowieso meenemen.
1.3 Welke taken heeft de pleegouderraad?
De belangrijkste taak van de POR is meedenken en zowel gevraagd als ongevraagd advies geven aan de pleegzorgorganisatie. Daarbij richt je je op het beleid – dus wat er op papier staat – en op wat daarmee in de praktijk gebeurt. Via de POR hebben (kandidaat)pleegouders een stem. Je kijkt of het beleid en de uitvoering daarvan passen bij de wensen, vragen en mogelijkheden van pleeggezinnen.
Een voorbeeld:
De pleegzorgorganisatie wil een jaarlijkse training voor pleegouders verplicht stellen. Het doel is voorkomen dat bepaalde vervelende incidenten steeds opnieuw gebeuren. Voordat de organisatie dit beleid mag vaststellen is overleg met en advies van de POR nodig. De POR kan vragen stellen over de training, nagaan of alle belangrijke informatie bekend is bij pleegouders en de rechten en plichten van pleegouders in kaart brengen. Dat maakt duidelijk of het nieuwe beleid echt een verbetering is. De organisatie kan via dit traject checken of het plan aansluit bij wat pleegouders wensen en verwachten. Na positief advies van de POR mag ze het nieuwe beleid vaststellen en uitvoeren.
1.4 Wat wil je bereiken?
De medezeggenschapswet (Wmcz 2018) geeft aan wat de POR en de pleegzorgorganisatie van elkaar kunnen verwachten. Bij sommige onderwerpen geeft de POR alleen advies, bij andere heeft ze meer invloed (instemmingsrecht). Meer informatie hierover vind je in het kennisdossier ‘Medezeggenschap in pleegzorg’. [pleegzorg.nl]
De wet zegt niet welke onderwerpen of thema’s de POR het beste kan aanpakken of waar pleegouders het meest aan hebben. Dat bepaal je met je eigen POR.
Het begint met een visie
Om te kunnen opkomen voor de belangen van pleegouders én goed te kunnen samenwerken met de pleegzorgorganisatie is het belangrijk dat je als POR weet waar je voor staat. Daarvoor heb je een visie nodig.
Als voorbereiding hierop kun je binnen de POR de volgende vragen bespreken:
1. Waarom is het belangrijk dat hier medezeggenschap is?
2. Wat gebeurt er als er geen medezeggenschap is?
3. Wat moeten we doen om medezeggenschap te realiseren?
Goede medezeggenschap organiseren lukt alleen via samenwerking met de pleegzorgorganisatie. Als jullie binnen de POR de vragen hebben beantwoord, is de volgende stap dan ook dat jullie met de pleegzorgorganisatie bespreken welke kijk zij heeft op medezeggenschap. Dat kun je opnieuw doen aan de hand van dezelfde vragen. Hebben jullie gezamenlijke doelen wensen? Liggen jullie verwachtingen dicht bij elkaar of zijn er grote verschillen? Wat heb je van elkaar nodig? En wat zegt dat over hoe je samen aan de slag wilt gaan? De uitkomst kun je meenemen in een jaarplan.
Tip
Wil je meer weten over hoe je een gezamenlijke visie ontwikkelt? Kijk dan naar de uitleg van cliëntenraad.nl hierover.
1.5 Op welke onderwerpen richt je je?
De POR is vrij om te kiezen met welke onderwerpen ze zich bezighoudt die vallen binnen de wet. Als lid ben je zelf pleegouder en spreek je vast ook andere pleegouders. Zo hebben alle leden hun eigen netwerk. Op basis van jullie gezamenlijke ervaringen en contacten weten jullie welke vragen er leven bij pleegouders en tegen welke knelpunten zij aanlopen.
Jaarplan
Een handig begin om te bepalen op welke onderwerpen jullie je gaan richten is een jaarplan maken. Is er bijvoorbeeld een probleem dat al langer speelt? Of beleid dat juist goed werkt en ook in een ander deel van de organisatie kan worden ingezet? Zijn er veranderingen in regelgeving? Voor het opstellen van het jaarplan kun je deze handvatten gebruiken:
- Bedenk welke actuele onderwerpen komend jaar aandacht nodig hebben.
- Spreek af wat je per onderwerp wilt bereiken.
- Verdeel deze onderwerpen over de verschillende vergaderingen.
- Vraag het jaarplan van de pleegzorgorganisatie op en kijk welke onderwerpen daarin staan die belangrijk zijn voor pleeggezinnen, bijvoorbeeld veranderingen in beleid.
- Zet alles op papier en stem het jaarplan af met de pleegzorgorganisatie, zodat je van elkaar weet wat je kunt verwachten.
Door het jaar heen kan er natuurlijk een onderwerp naar voren komen dat direct aandacht vraagt. Bijvoorbeeld als de werkwijze rond klachtenafhandeling bij veel pleegouders acuut vragen oproept. Een jaarplan hebben maakt het makkelijker om in te schatten hoeveel ruimte je voor dat nieuwe onderwerp moet maken en of je misschien een ander thema doorschuift.
Meer weten
Uitgebreide informatie over het opstellen van een jaarplan vind je op cliëntenraad.nl.
Gebruik maken van je rechten
De POR heeft onder andere advies- en instemmingsrecht, zo staat het in de wet. Dat recht mag je gebruiken, maar het moet niet. Voor een goede samenwerking is het verstandig de pleegzorgorganisatie te laten weten over welke onderwerpen de POR advies wil uitbrengen. Dit kun je ook aangeven in het jaarplan.
De pleegzorgorganisatie is wél verplicht te vragen of de POR een onderwerp wil oppakken. Dan gaat het over onderwerpen die invloed hebben op alle mensen die jullie vertegenwoordigen, denk bijvoorbeeld aan:
- kwaliteitsbeleid
- strategisch (meerjaren) jaarplan
- de begroting
- een verandering in de werkwijze rond nieuwe pleegouders en de matching tussen pleegkind en pleeggezin
Bij het geven van een advies zijn deze punten belangrijk:
- Weet welke visie de pleegzorgorganisatie op het onderwerp heeft
- Maak duidelijk wat de wensen, verwachtingen en/of vragen zijn van pleegouders
- Geef aan wat de POR adviseert en waarom (meer hierover lees je in (zie ook paragraaf 2.12 over advies geven).
- Zet het advies op papier en deel het met de pleegzorgorganisatie
Leg ook na elk overleg met de pleegzorgorganisatie de uitkomsten vast, bijvoorbeeld in een besluitenlijst of adviesoverzicht. Op die manier is na een ledenwisseling binnen de POR nog terug te vinden wat er is afgesproken.
1.6 Meer vormen van medezeggenschap
De POR komt op voor de belangen van pleegouders. Binnen de pleegzorgorganisatie (of jeugdzorgorganisatie) zijn ook andere medezeggenschapsraden actief, bijvoorbeeld de cliëntenraad voor ouders van kinderen die worden begeleid. Vaak is er ook een jongerenraad voor (pleeg)kinderen.
Elke POR heeft eigen taken en bevoegdheden. Daarom is het goed van elkaar te weten wie wat doet en welke kennis de andere raden al hebben. Mogelijk is er bij bepaalde onderwerpen overlap en kunnen jullie elkaars werk versterken. Dan is het prettig als je elkaar al kent en makkelijk weet te vinden. Via de medezeggenschapsregeling kun je met de andere raden afspreken wat ieders rol inhoudt. Meer hierover lees je in paragraaf 3.1.
1.7 Wat heeft de pleegzorgorganisatie eraan?
De pleegouders en de pleegzorgorganisatie hebben hetzelfde doel: kinderen een thuis bieden, zodat ze in een veilige en liefdevolle omgeving kunnen opgroeien. Ze geven daar ieder vanuit hun eigen rol invulling aan. De meerwaarde van de POR is dat ze vanuit het perspectief van pleegouders met een opbouwend kritische blik meekijkt naar beleid en plannen van de pleegzorgorganisatie. Hierdoor kunnen deze nog beter aansluiten bij wat voor pleeggezinnen belangrijk is.
In de praktijk kan het soms misschien lijken alsof belangen tegengesteld zijn. Dan is het zinvol samen met (de bestuurder) van de pleegzorgorganisatie te kijken naar wat samenwerking jullie brengt: vertrouwen over en weer, helderheid over de koers van de pleegzorgorganisatie én adequate ondersteuning van pleegezinnen.